Xin chào anh chị và các bạn chúng ta lại gặp lại nhau trong loạt bài về tự do tài chính.
Tập này nó khá là dài nên chúng ta đi vô chủ đề chính luôn. Thú thật với mấy anh chị là từ hồi mà làm cho loạt bài về tự do tài chính này thì cái tập 4 này chính là cái tập mà tôi mong chờ để chia sẻ với tan chị nhất. Tại vì những cái nội dung ở trong tập này là những cái điều mà nó đã có tác động rất là lớn đến toàn bộ cái hành trình tự do tài chính của cá nhân tôi. Và cũng bởi vì vậy nên tôi đã dành rất là nhiều thời gian để chuẩn bị cho cái tập này. Ở các tập trước thì chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về các bước sơ khai của cái hành trình tự do tài chính. Từ các giai đoạn nợ nần cho tới lúc mà chúng ta sang các giai đoạn là Financial independence (độc lập tài chính) rồi tới cái giai đoạn là chúng ta có thể tự chu cấp được cho bản thân mình. Thì ở trong cái tập này chúng ta sẽ cùng nhau đào sâu vào các giai đoạn 2 là cái giai đoạn đóng cái vai trò nền tảng cho toàn bộ ra hành trình của chúng ta tôi gọi cái giai đoạn này đó là giai đoạn "theo dõi và hành động". Cái cột mốc đầu tiên ở trong giai đoạn này nó là tương đương với các bước số 4 ở trong tổng cái hành trình của chúng ta và trong tổng cộng 12 bước của toàn bộ cái hành trình này. Thì cái bước số 4 này là các bước quan trọng nhất nó quan trọng tới mức mà thậm chí là các anh chị chỉ cần thực hiện duy nhất mỗi cái bước này thôi không cần làm những cái bước khác thì tôi vẫn tin là nó sẽ tác động rất là lớn đến cái tư duy và cả hành động của can chị sau này.
Cái tin tốt là cái bước này tuy nó rất là quan trọng nhưng mà để làm nó thì nó lại không khó, chỉ cần một cái yêu cầu duy nhất đó là các anh chị phải kiên nhẫn. Sở dĩ mà cần kiên nhẫn là tại vì nó hơi mất một chút thời gian, trung bình nó sẽ mất khoảng một tháng nhưng mà lý tưởng nhất là Khoảng vài tháng. Thì bây giờ tôi sẽ chỉ các anh chị cái khách làm. Đầu tiên nó rất là đơn giản đó là từ nay anh chị bắt đầu ghi nhận lại tất cả những cái chi tiêu của mình. Cái cách làm là như vậy, các anh chị dùng một cái app ghi chú ở trên điện thoại trong đó các anh chị tạo thêm một cái thư mục chuyên dùng cho cái việc ghi chú chi tiêu này. Rồi từ bây giờ mỗi khi mà thực hiện bất kỳ một cái thanh toán nào thì anh chị note liền vô cái phần ghi chú với cái cấu trúc như hình bên dưới.
Nó cũng rất là đơn giản nó chỉ có ba cái loại thông tin như sau:
1. Tên của cái món đã chi trả
2. Ngày chi
3. Tổng các số tiền đã chi
Và cứ như vậy các anh chị ghi chú lại hết. Đừng có bỏ sót bất kì cái gì, tại vì nó sẽ có một số cái loại chi phí mà thoạt nhìn là các anh chị nghĩ mà nó nhỏ quá không có đáng thôi bỏ qua. Nhưng mà ở cái bước này nó chưa phải là cái bước mà chúng ta thẩm định là nhỏ hay lớn có đáng hay không. Trong cái bước này thì chúng ta chỉ đang thu thập lại dữ liệu và cái quan trọng nhất là làm sao cho thấy dữ liệu nó càng đầy đủ càng tốt. Rồi cứ như vậy trong ngày thì khi mà chi tiêu bất kỳ với khoảng nào các anh chị ghi chú lại, cố gắng đừng có bỏ sót.
Bây giờ tới cái bước thứ 2 đó là các anh chị lập cho tôi một cái bản tính có thể dùng Excel hoặc lên Google Sheet hoặc là bất kỳ với công cụ bản tính nào mà các anh chị quen thuộc. Thì các anh chị lập nó theo cái cấu trúc dưới hình này.
Trong cái bảng tính này nó có thêm một số cái cột nữa. Cái cái cột này nó dùng để chúng ta phân loại các loại chi phí. Cá nhân tôi thì tôi phân loại nó phức tạp hơn nhưng mà ở cái giai đoạn này của các anh chị thì tôi sẽ chỉ cho các anh chị có phương pháp phân loại đơn giản nhất đó là các anh chị chỉ cần chia nó ra làm 3 nhóm.
1. Chi tiêu bắt buộc (must have): là những chi phí phải chi không chi không được. Những cái loại này nó có thể là tiền thuê nhà hoặc nếu trường hợp các bạn đang mua nhà thì nó là tiền trả góp. Nó có thể là những cái chi phí đi lại đổ xăng hoặc là tiền đi chợ mua đồ ăn chẳng hạn. Thì đó là những tài khoản chi phí mà không thể nào không chi.
2. Chi tiêu lãng phí (wasted): cái nhóm này nó có thể là tiền để mà chi trả cho những cái buổi tiệc ăn nhậu với lại bạn bè nó có thể là tiền mua mấy cái máy chơi game PlayStation hay một lần đi shopping ngẫu hứng... thì đó là các nhóm thứ 2.
2. Chi tiêu cần thiết (nice to have): cái chi tiêu này không lãng phí nhưng mà cũng không thuộc dạng sống còn. Ví dụ là nó có thể là tiền bạn đi học một cái hóa học nào đó, học Anh Văn chẳng hạn. Nó có thể là tiền các bạn đi tập GYM hoặc là tiền mua sách. Thì tất cả những cái chi tiêu dạng này các bạn cứ để hết nó vô cái cột "nice to have".
Có cái cột này thì nó sẽ giúp cho cái việc phân loại của các bạn nó dễ hơn rất là nhiều. Tại vì nếu mà không có cái cột này thì sẽ có những lúc khi mà các bạn phân loại bạn sẽ gặp những cái khoản chi mà nó làm cho bạn không biết mình nên để cho cái cục nào.
Bây giờ tới cái cách thực hiện. Thì sau mỗi cuối ngày hoặc là vài ngày cũng được nhưng mà lý tưởng nhất là sau mỗi cuối ngày. Tại vì lâu thì các anh chị sẽ bị quên. Thì các anh chị mở cái note kia ra và nhập hết các chi phí mà anh chị đã ghi chú vô cái bằng tính này. Tất nhiên là nếu mà muốn thì anh chị có thể tạo các bản tính rồi nhập trực tiếp vào cái bản tính rồi phân loại luôn ngay khi mà vừa thanh toán một cái thứ gì đó. Làm như vậy thì anh chỉ đỡ phải làm 2 bước tuy nhiên tôi tắt nó ra làm hai bước tại vì có một số anh chị sẽ không biết dùng bản tính ở trên điện thoại. Và thật ra là dù có biết dùng đi nữa thì mỗi lần mà thanh toán cái gì đó mà phải mở cái bản tính lên thì nó cũng phức tạp hơn là mở một cái app ghi chú. Mà cái lúc đó thì cái quan trọng nhất là chúng ta phải cần có sự nhanh chóng. Cái lý do nữa đó là tôi muốn cái lúc thanh toán này các anh chị không có phải suy nghĩ xem mình nên phân loại nó vô cái mục nào, đặc biệt là cái lúc đó đang ở ngoài đường đang bận làm những cái việc khác. Thì những cái lúc đó tôi chỉ cần các anh chị bỏ ra 10 giây để note lại thôi là được rồi. Quan trọng nhất của các giai đoạn này là không có thể xót, rồi cái việc mà phân lại thì chúng ta có thể làm sau. Tôi đã chỉ cách này cho nhiều người rồi và nó khá là hiệu quả.
Các anh chị cứ thu thập và phân loại mọi các chi tiêu như vậy trong một khoảng thời gian, nhớ là phải thu thập đầy đủ từ nhỏ tới lớn cố gắng đừng có bỏ sót cái nào hết. Và cái lời khuyên của tôi cho anh chị là các anh chị nên làm cái việc này ở trong ít nhất là 1 tháng còn lý tưởng nữa là vài tháng. Cái lý do đó là bởi vì có một số cái chi tiêu nó không có xuất hiện ở các tháng này nhưng mà nó sẽ xuất hiện ra cái tháng sau. Do đó khi mà làm đủ lâu thì các anh chị mới cover được hết tất cả những cái chi phí mà không có bị xót. Thì sau một thời gian sau khi mà đã thu thập và phân loại đầy đủ hết tất cả các chi
tiêu đó thì anh chị sẽ có một cái bức tranh khá là rõ là mỗi tháng mình sẽ tốn khoảng bao nhiêu cho từng các loại chi phí. Bắt đầu từ cái đoạn này tôi sẽ dùng một cái ví dụ cho các chị dễ hình dung, cái ví dụ này tôi sẽ dùng đi dùng lại cho toàn bộ các bước tính toán sau này. Và tôi cũng xin nói luôn là tôi không có rõ lắm về các mức sống ở Việt Nam nếu như thế nào cho nên lưu ý là đây là chữ là ví dụ có thể các con số của các anh chị nó sẽ thấp hơn hoặc là cao hơn tùy theo cái mức sống của mọi người.
Thì chúng ta có một cái ví dụ như vầy: bây giờ giả sử sau thời gian thu thập các anh chị tính ra được tổng tất cả các chi phí bắt buộc mà phải chi cho một tháng là 20 triệu. Cái con số 20 triệu ở trong cái cột này tôi gọi nó là cái mức chi tiêu tối thiểu. Ở cái cột kế bên tổng tất cả các chi phí Nice to have hàng tháng cộng lại nó là 5 triệu thì cộng cái con số 5 triệu này mới thấy con số 20 triệu bên trên thì chúng ta có được con số là 25 triệu. Và 25 triệu này tôi gọi nó là cái mức chi tiêu tiêu chuẩn. Còn ở cái cột cuối cùng tổng của các chi tiêu lãng phí ở trong 1 tháng cộng lại chúng ta khó là bốn triệu thì con số này cũng là con số quan trọng Chúng ta sẽ nói tới nó sau.
Các anh chị lưu ý các con số này đặc biệt là hai cái con số là chi tiêu tối thiểu và chi tiêu tiêu chuẩn. Tại vì chúng ta sẽ dùng đi dùng lại nó rất là nhiều trong các giai đoạn sau. Thường thì nó sẽ không có chẵn vậy đâu nhưng mà tôi để chẵn như vậy cho nó dễ tính cho các cái ví dụ tiếp theo. Sau khi xong hết thì anh chị đặt tên cho cái sheet này là: "Tổng chi tiêu". Ngoài ra thì các anh chị làm thêm một cái sheet nữa đặt tên cho nó là: "Tổng thu nhập" để ghi lại tất cả những cái nguồn thu nhập sau thuế của mình. Lưu ý là thu nhập sau thuế chứ không phải là thu nhập trước thuế nhé. Cái sheet này thì nó đơn giản hơn. Cơ bản nó là chỗ để anh chị nhập vô toàn bộ những cái nguồn thu nhập của mình và chắc là đại đa số các bạn còn trẻ thì các cái thu nhập chắc là nó chỉ có một cái nguồn thu nhập chính là từ lương. Nhưng mà ví dụ nếu ngoài lương các bạn còn đi làm thêm một cái việc gì khác thì có thể add vào cái phần này. Cái việc mà tôi vừa chỉ cho canh chị làm đó trong kinh doanh người ta gọi nó là cái balance sheet, tiếng Việt mình nó gọi là cái bảng cân đối thu chi. Và nếu mà may mắn đó thì thu và chi hàng tháng của anh chị nó sẽ cân bằng nhau, nghĩa là nhu cầu tiêu xài của chúng ta ngang với cái mức thu nhập.
Ví dụ trong các trường hợp trên thì tổng chi phí của các bạn đó là 29 triệu một tháng và cái mức lương của bạn là 30 triệu một tháng thì nó cân bằng nhau. May hơn nữa thì cái thu nó sẽ cao hơn chi một chút, ví dụ như lương của bạn là 35 hoặc là 40 triệu thì bạn sẽ có được hẳn từ 5 tới 10 triệu cái tiền tích lũy. Nhưng mà thật ra thì theo quan sát của tôi thì đa số các trường hợp là lương cao hơn thì tự động các bạn cũng xài nhiều hơn nên nó cũng không có dư mấy. Còn lỡ xui mà cái Thu nó thấp hơn Chi, ví dụ như là lương chỉ có 20 đến 25 triệu một tháng thì lúc này các bạn sẽ rất là dễ rất vô cái trường hợp nợ nần mà tôi sẽ nói tiếp sau đây.
Nghĩa là bây giờ các bạn rà soát lại các bạn theo dõi thu chi ở bên trên, nếu may mắn thì trong cái bảng cân đối này các bạn không có cái dòng nào là các khoản phải trả nợ hàng tháng nghĩa là đây là cái trường hợp các bạn không có nợ nần gì ai thì chúc mừng các bạn. Các bạn có thể skip qua các bước tiếp theo. Còn lỡ xui ở trong danh sách đó nó có một số với khoảng là những cái khoảng mà các bạn phải trả nợ hàng tháng thì các bạn phải bắt tay ngay vô cái bước tiếp theo đó là các bước Xóa Nợ. Và với tôi thì đây là các bước quan trọng xếp hàng thứ hai trong toàn bộ cái hành trình 12 Bước của chúng ta. Nó chỉ sau các bước lập cái bảng cân đối thu chi bên trên thôi. Cái tác hại của vụ nợ nần này thì tôi đã nói khá là chi tiết ở trong cái phần 3 rồi. Nếu mà anh chị nào chưa xem thì có thể xem lại:
Hành trình tự do tài chính phần 3
Bây giờ thì chúng ta bắt đầu tiến hành các bước xóa nợ này. Cái câu hỏi đầu tiên đó là tiền đâu mà trả nợ thì nhìn vô cái balance sheet mà chúng ta vừa làm ở cái bước số 4 thì tôi muốn các anh chị là phải triệt tiêu hết tất cả những cái khoản chi phí và trong cái phần nice-to-have và các phần wasted. Nghĩa là từ nay tan chị sẽ bước vào một cái giai đoạn nó hơi kham khổ một chút. Các anh chị chỉ sống ở cái mức minimum của mình. Nghĩa là trong cái ví dụ này thì từ nay mỗi tháng anh chị chỉ sống trong vòng 20 triệu. Đây sẽ là cái giai đoạn khó khăn nhất của các anh chị, tại vì xưa giờ các anh chị đã quen với
cái mức tiêu xài cũ bây giờ tự nhiên cái anh chị chỉ được sống ở cái mức vừa đủ mà nó là trong một cái khoảng thời gian khá là dài. Nhiều khi nó có thể lên đến 1-2 năm. Thì sẽ có rất là nhiều các anh chị bỏ cuộc ở các bước này, làm ngày một ngày hai thì dễ nhưng mà làm trong vòng 1 đến 2 năm thì không phải ai cũng làm được. Có thể là ở đoạn này có một số bạn sẽ nói hồi mấy cái bài trước anh có nói là thực hiện các hành trình tự do này thì em vẫn có một cái cuộc sống chất lượng sao giờ lại kham khổ dữ vậy. Thì cái câu trả lời là thấy nhất là bạn đang ở trong một cái giai đoạn nợ nần là một cái dao động âm nên cái cách duy nhất để mà thoát khỏi với tình trạng nợ nần này là bắt buộc bạn phải chịu khó hơn bình thường một chút. Thứ hai đó là tôi nói tổng cái hình trình này các bạn sẽ có một cái cuộc sống chất lượng hơn chứ tôi không có nói là toàn bộ ra hành trình này.
Cụ thể là giai đoạn đầu các bạn phải sống nó hơi kham khổ một chút từ từ mọi việc nó sẽ được cải thiện ở các giai đoạn giữa và càng về sau thì cái cuộc sống của bạn nó sẽ càng chất lượng hơn. Chứ không có phải là cái giai đoạn nào nó cũng sung sướng đặc biệt là giai đoạn đầu khi mà bạn chưa có gì hết chưa kể là trong các trường hợp này là các bạn còn đang bị âm nữa thì bắt buộc nó phải chịu khó một chút. Và tôi cũng nhấn mạnh thêm là cái giai đoạn này nó có thể kéo dài từ một đến hai năm cho nó không nhanh đâu. Đó là cái lý do mà tôi nói là cái hành trình tự do tài chính này nó khó không phải ai cũng làm được chứ mà nó dễ quá thì chắc là ai cũng tự do tài chính hết rồi.
Quay trở lại cái câu chuyện về xóa nợ của chúng ta nghĩa là từ nay các bạn sẽ sống ở một cái mức
minimum toàn bộ các khoản tiền nice to have và wasted nó sẽ được dùng trong cái việc trả nợ. Bây giờ có tiền rồi thì cứ bước tiếp theo là các bạn làm cho tôi cái việc như vậy các bạn ra ngân hàng các bạn bỏ thêm một cái tài khoản nữa lý tưởng nhất là nó khác với các ngân hàng mà các bạn đang dùng. Ví dụ như hiện tại các bạn đang dùng Vietcombank để nhận lương hàng tháng thì các bạn mở thêm một cái tài khoản nữa ở bên Techcombank chẳng hạn. Các bạn đặt tên cho cái tài khoản mới này nó gọi lại Emergency Fund, còn tại sao mà đặt tên như vậy thì chút nữa tôi sẽ giải thích sau. Cái lý do mà tôi khuyên các bạn mở cái tài khoản này ở một cái ngân hàng khác mục tiêu là để tách bạch hai cái tài khoản này ra hai nơi hoàn toàn khác nhau. Cái tài khoản Emergency này các bạn để nó càng khuất càng tốt. Sau đó thì các bạn quay trở về cái tài khoản nhận lương, mà trong cái ví dụ này nó là cái tài khoản Vietcombank. Các bạn sẽ sắp cho tôi một cái lịch tự động chuyển tiền. Ví dụ như mỗi tháng các bạn nhận lương vào cái ngày đầu tháng là ngày 1 chẳng hạn thì các bạn lập cái lịch Chuyển tiền ngay ngày hôm sau là ngày mùng 2 hàng tháng nó sẽ tự động nó chuyển từ cái tài khoản lương của bạn ở bên Vietcombank nó chuyển sang cái tài khoản Emergency ở bên Techcombank là 10 triệu. Ở đâu mà
tôi có cái con số 10 triệu này đây chính là cái con Số còn lại của tổng cá thu nhập của bạn là 30 triệu sau khi trừ đi các phần chi phí tối thiểu là 20 triệu.
Thì cái cốt lõi của cái việc này là chúng ta đang đảo chiều cái cách tích lũy, nghĩa là đại đa số mọi người thường là chi tiêu xong rồi cuối tháng còn dư được bao nhiêu thì mới dùng nó làm tích lũy. Còn bây giờ mỗi khi mà nhận lương thì các bạn cắt ngay một cái khoản tích lũy bỏ sang một bên rồi chỉ chi tiêu ở trong những cái gì còn lại. Thì với cái cách này các bạn sẽ ép được mình sống đúng theo có nhu cầu của mình. Còn nếu mà cứ để tiền trước mắt đất thì các bạn sẽ rất là khó kiểm soát, đặc biệt là những các trường hợp dùng thẻ tín dụng là cứ cà thẻ thoải mái cuối tháng là trả nợ chết luôn. Đó là lý do mà tại sao các bạn phải làm cho các khoản tích lũy kia nó càng khuất mắt càng tốt coi như là các bạn để nó sang một bên rồi quên nó luôn.
Mà cũng bởi vì vậy nên chúng ta mới phải đi qua các bước là theo dõi chi tiêu ở các phần trước. Có cái bước đó rồi thì nó mới đảm bảo là chúng ta có đủ tiền cho những cái nhu cầu căn bản của mình. Tại vì nếu mà không đó thì các bạn sẽ bị thiếu, mà nó lỡ bị thiếu đó thì các bạn sẽ dễ có cái xu hướng là các bạn lại mò vô cái khoản Emergency Fund để mà sử dụng. Sau khi mà đã set up được cái tài khoản như vậy rồi thì từ nay cái dòng tiền của chúng ta nó sẽ chạy như vậy: mỗi tháng tiền lương nó sẽ vô tài khoản chính là 30 triệu ngay sau đó sẽ được nhắc 10 triệu đó chuyển sang cái tài khoản Emergency Fund. Nghĩa là từ nay cứ đều đặn mỗi tháng ở trong tài khoản Emergency Fund nó sẽ có thêm 10 triệu nữa và cái tài khoản Emergency Fund này nó sẽ được dùng cho những cái trường hợp khẩn cấp sau này. Còn ở hiện tại thì khẩn cấp nhất của chúng ta chính là đang mắc nợ do đó nên ưu tiên lúc này là chúng ta sẽ dùng cái tài khoản này để trả nợ.
